Sismik izolatör ve kauçuktan taşıyıcı kolon üretimi konusu Kahramanmaraş sarsıntılarının akabinde hayatımıza daha çok girdi.
Daha çok yapıda görülmesi istenen bu sistemleri üretenlere de takviyeler verilmesi kararı alındı.
Teşvik arttı
Sismik izolatör ve kauçuk kolon üretimine yönelik yatırımlar 5 ve 6. bölge yatırım teşvikleriyle desteklenecek.
Resmi Gazete’de yayınlandı
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar, Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Buna nazaran vulkanize edilmiş kauçuktan taşıyıcı kolonlar ve transmisyon kolonları üretimine yönelik yatırımlar (depremde hasar önleyici sismik izolasyon aygıtı, epoksi kaplı öngerme halatı ve benzeri) 5. bölge takviyelerinden faydalanabilecek.
Bu yatırımlar 6. bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge dayanaklarına tabi olacak.
İzolatörler düşük maliyetle zelzelenin kuvvetini üçte teğe indiriyor
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) İnşaat Mühendisliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Uğurhan Akyüz, Türkiye’nin dünyadaki en faal zelzele nesillerinden birinde yer aldığını söyledi.
Ülkedeki yerleşim alanlarının yüzde 95’ine yakın kısmının zelzele riskiyle karşı karşıya olduğunu tabir eden Akyüz, yıllardır meydana gelen sarsıntılar ve sonrasında yapılan incelemeler sonucunda yapıların sarsıntı davranışları hakkında hayli fazla bilgi birikimi oluştuğunu lisana getirdi.
Akyüz, Türkiye üzere sarsıntı neslinde yer alan Japonya’nın çok büyük kısmının dağlık olduğuna ve yerleşim yeri badiresi nedeniyle mecburen fay sınırı geçen noktalara da yapı inşa edildiğine dikkati çekerek şu değerlendirmede bulundu:
Böyle bir durumda yapılması gereken zelzeleye evvelden hazırlıklı olmak. Bunu yapabilmek için de sarsıntı riskini tayin edebilmeniz lazım. Kâfi ki riskleri yanlışsız tayin edin, risklere karşı kâfi derecede tedbir alın ve can güvenliğini sağlayın. Japonya bunu nasıl yapıyor? Zelzele izolatörleri, sarsıntı sönümleyicileri, perde duvarlardan oluşan sistemler ve bunların haricinde konvansiyonel klasik inşaat formülleriyle binayı sarsıntıya karşı güçlü tasarlıyorlar.
Zemin ve iklim şartları izolatörlerin konseyimi için önemli
Deprem izolatörleri hakkında bilgi veren Akyüz, zelzele kuvvetinin, yapı sıhhati izleme sistemleri ile tespit edilebilerek ivme cinsinden ölçülebildiğini anlattı.
Deprem izolatörlerinin çalışma prensiplerini örneklendiren Akyüz, şunları kaydetti:
ABD’de 1994 yılında meydana gelen Northridge zelzelesinden evvel bölgede sarsıntı izolatörü kullanılarak inşa edilen bir hastanede yapı sıhhati izleme sistemi de vardı. Northridge sarsıntısından sonra yapı sıhhati izleme sisteminden alınan kayıtlar incelendiğinde hastanede izolatörün çabucak üstünde zelzelenin ivme pahasının üçte birine düştüğü görüldü. Yani zelzele yapıya 100 tonla değil de 30 tonla yük aktardı. Sarsıntının kuvvetini üçte teğe indirebilen zelzele izolatörleri yer, iklim ve etrafın uygun olduğu her yapı için kıymetlendirilebilir.
Akyüz, sarsıntı izolatörlerinin risklerine de değinerek kentlerin zirvelik bölgelerine inşa edilecek yüksek binalara yönelik rüzgar yükünün neredeyse zelzele yüküyle eşit hale gelebileceğinin altını çizdi.
Akyüz, şu tabirleri kullandı:
Yapıyı inşa ederken sarsıntı izolatörleri koydunuz ve binayı güçlendirdiniz. Sarsıntı meydana geldiğinde yapınızda rastgele bir hasar olmamasını bekliyorsunuz lakin rüzgarlı havalarda da sarsıntı izolatörleri devreye girebilir ve o sırada yapı sağa sola 20-30 santim gidip gelebilir. Bu, yapıya bir ziyan vermez ancak rüzgar, zelzeleden daha fazla görülen bir tabiat olayı ve her rüzgarda yapının sallanması pek de konforlu olmaz. O nedenle izolatörler zelzelenin kuvvetini azaltır lakin, her yer ve iklim için uygun tahlil olmayabilir.
Bina inşa edilirken yahut sonradan da yapıya entegre edilen zelzele izolatörlerinin maliyetine de değinen Akyüz, kelam konusu sistemin toplam maliyette hastane projelerinde yüzde 2-3, yapılarda ise yaklaşık yüzde 5-10 civarında artışa neden olabileceğini lisana getirdi.
Deprem sönümleyici sistemler
Yapıları sarsıntının tesirlerine karşı koruyan bir öteki sistem olan sönümleyiciler hakkında da konuşan Akyüz, sarsıntı sönümleyicilerin izolatörlere nazaran sonradan yapıya entegre edilmesinin daha kolay olduğuna dikkati çekti.
Akyüz,
Deprem sönümleyici sistemler yer ile yapının tabanı ortasına esnek güç sönümleyici elemanlar yerleştirerek, tabandan yapıya aktarılan sarsıntı kuvvetlerinin azaltılmasına, sismik güç ve hareketlerini absorbe etmesine yardımcı olur. İzolatörlere nazaran daha uygun fiyatlı olan sönümleyiciler, yerli imkanlarla da üretilebiliyor.
dedi.
Raylı temel sisteminin de dünyada yaygın olarak kullanıldığını bildiren Akyüz, bu teknolojide yapıların rayların üzerine inşa edildiğini ve binaların zelzele esnasında yer kabuğundan bağımsız olarak ray üzerinde hareket ettiğini söyledi.
Yapıların temeline kauçuk tamponlar koyularak zelzele esnasında titremesi ve eğilmesi yerine yatay sallanmasını sağlayan raylı temel sisteminde, bina iskeletinde hidrolik teller kullanılarak yıkıma mani olunduğunu belirten Akyüz, duvarların iç kısımlarında yer alan boşluklara metal plakalar yerleştirildiğini ve böylelikle yapının tıpkı esnada hareket ettiğini lisana getirdi.
Akyüz, bina altındaki yer suyu düzeyinin düşürülmesinin de sarsıntı sırasında çok çökmeleri engelleyecek bir önlem olduğuna değindi.
“Deprem yönetmeliğimiz Japonya’nın yönetmeliğinden daha katı”
Depremlerden sağ çıkmanın yalnızca tabana uygun sağlam yapılar inşa etmekle mümkün olmadığının altını çizen Akyüz, bu alanda hazırlanan yönetmeliklerin ve kontrollerin de çok değerli olduğunu vurguladı.
Türkiye Bina Zelzele Yönetmeliği’nin sarsıntıyla yaşamayı ona uygun yapılar tasarlayarak öğrenen Japonya’nın bu bahisteki yönetmeliğinden daha katı olduğuna dikkati çeken Akyüz,
Yönetmelik, yapıları sağlam yapmak ve can güvenliğini sağlamak için bütün teknik ayrıntıları veriyor. Burada sorun yönetmelikten çok teknik ayrıntıların uygulanmasında.
diye konuştu.
Aktif sarsıntı nesillerinden yer alan ülkelerin bu duruma sarsıntı öncesi, zelzele anı ve sarsıntı sonrası planlarıyla hazırlıklı olması gerektiğine işaret eden Akyüz,
Türkiye’de kaç insan oturduğu yahut çalıştığı yerdeki toplanma alanlarının yerini biliyor? Sarsıntıdan evvel de binalarımızı güçlendirmeyi konuşmalıydık ve uygulamalıydık. Bu ihmal binlerce canımıza mal oldu.
değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: Ensonhaber
